Drie jaar bestudeerde Francis Devlamynck het oorlogsdagboek van baron Albert van Caloen, wiens kasteel in Loppem tijdens WO I door de Duitsers bezet werd. Na de bevrijding logeerde Koning Albert er een maand en werd daar het algemeen enkelvoudig stemrecht ingevoerd.
J’espère que je ne vous dérange pas trop. Met die gevleugelde woorden stapte Koning Albert I op 24 oktober 1918 het kasteel van Loppem binnen. Ze zijn tevens de titel geworden van het boek dat Francis Devlamynck (47) uit Westouter schreef.
Hij noemt zichzelf een amateur-historicus. Om den brode werkt hij voor Beweging.net, maar hij is sinds zijn jeugdjaren gepassioneerd door de Eerste Wereldoorlog. Hij is gids in het Passchendaele Museum 1917 en is lid van de Western Front Association.
Bunker
“Ik ben toevallig in Loppem verzeild geraakt. Een vriend van mij baat het Hopper Jeugdverlijf Merkenveld uit en organiseerde een inzamelactie om het domein rolstoeltoegankelijk te maken. Ik onderzocht enkele bunkers in Zedelgem en Loppem en organiseerde bunkerwandelingen om voor hem mee geld te vergaren.”
“Omdat er naast het kasteel van Loppem ook een bunker ligt, heb ik opzoekingswerk verricht in het archief van het kasteel. Daar trof ik het dagboek van baron Albert van Caloen aan. Dat was in het Frans opgesteld. Tot mijn grote verbazing was daar nog niet veel historisch onderzoek rond verricht. Nochtans belicht dat dagboek een zeer interessante periode in onze geschiedenis. Vier jaar lang werd het kasteel bezet door de Duitsers, nadien logeerde Koning Albert I er een maand.”
Dagboek
“Mijn groot geluk is dat de van Caloens grote verzamelaars zijn, ze gooien niks weg. Daarnaast kon ik het gastenboek van het kasteel napluizen. Tal van belangrijke figuren verbleven er of passeerden er. De Duitse Gruppe Diksmuide vestigde zijn hoofdkwartier in het kasteel van Loppem, met de Pruisische generaal Magnus von Eberhardt als aanvoerder van zes Duitse divisies.
Aan de hand van al de hogere officieren die in Loppem passeerden, kun je zo het verloop van WO I reconstrueren. Bovendien lieten de Duitse officieren zich graag fotograferen in het idyllisch park rond het kasteel.”
“Baron van Caloen, die burgemeester van Loppem was, zat vier jaar lang tussen hamer en aanbeeld gekneld: hij moest de Duitse bezetters gehoorzamen en tegelijkertijd zijn eigen bevolking beschermen. Hij moest continu op een dunne koord dansen.”
“Hij mocht niet teveel vriend zijn van de Duitsers, maar mocht ook niet tegen hun schenen schoppen. Zijn vrouw Marie-Thérèse van Ockerhout kreeg dertien kinderen, tijdens WO I woonden de vier jongste dochters nog thuis. Dat was niet evident, die meisjes moesten vier jaar leven tussen viriele Duitse officieren….”
Herverkozen
“De baron en zijn gezin hebben geen boterham minder gegeten tijdens de oorlog – hij was grootgrondbezitter en ongetwijfeld de rijkste mens in de regio – maar hij moest voortdurend plooien voor de Duitsers. Toch getuigde de pastoor van Loppem na de bevrijding dat de Loppemnaars blij mochten zijn dat Albert van Caloen burgemeester bleef gedurende de oorlog: het dorp is er goed van afgekomen. Na de oorlog werd Albert van Caloen overigens herkozen als burgemeester, zijn dorpsgenoten namen hem blijkbaar niks kwalijk.”
“
Hoe hij zelf de oorlog beleefde, geeft baron van Caloen niet kwijt in zijn dagboek. Hij geeft enkel een opsomming van feiten. Slechts af en toe ventileert hij zijn woede of frustratie. Van emoties is weinig sprake, een gevoelsmens was hij niet. In zijn dagboek bespeur ik zelfs geen affectie voor zijn echtgenote. Hij was een man van adel, een heer voor wie je je hoed hoorde af te nemen. In zijn omgeving was uiterlijk vertoon belangrijker dan je echte gevoelens uiten.”
“Na de bevrijding werd het kasteel van Loppem voor één maand de residentie van Koning Albert I. Het werd het hoofdkwartier van de Legergroep Vlaanderen en het zenuwcentrum van de nieuwe Belgische regering in wording. Een regering van nationale eenheid werd in Loppem gevormd en besliste om bij de volgende verkiezingen het principe van enkelvoudig stemrecht in te voeren. Zij het nog niet voor vrouwen. Voordien had de rijkere klasse recht op meerdere stemmen.”
Coup
“Uit de conservatieve katholieke hoek, die buitenspel was gezet, kwam de stelling dat de regeringsvorming van Loppem een staatsgreep was. Ze werd door deze tegenstanders benoemd als le coup de Lophem of de ‘staatsgreep van Loppem’. Is alles niet wettelijk verlopen?”
“Die kritiek is in zekere zin terecht. De eerste parlementsverkiezingen in 1919 volgens het algemeen enkelvoudig stemrecht vonden immers plaats twee jaar voordat dit nieuwe stemrecht in de grondwet werd ingeschreven. Na WO I kon de regering het zich niet meer permitteren om dat systeem te handhaven, gezien zovele arbeiders hun leven verloren hadden voor het vaderland.”
Syndicale vrijheid
“Een tweede belangrijke beslissing was het verlenen van meer vrijheid voor de arbeidersbeweging. De beslissingen leidden tot de erkenning van syndicale vrijheid als onderdeel van de algemene vrijheid van vereniging.”
“Hierdoor lag voor de arbeidersbeweging de weg open om de belangen van de werknemers – als syndicale en politieke entiteit – collectief te verdedigen”, aldus Francis Devlamynck, die aan de ingang van het kasteel van Loppem wijst op twee inscripties in de muur: getuigenissen van het bezoek van de Engelse koning George en van de Franse president Poincaré.
J’espère que je ne vous dérange pas trop van Francis Devlamynck telt 347 pagina’s en 280 foto’s en kost 23 euro. Het boek kan besteld worden via [email protected]
The post Francis Devlamynck vertaalt het oorlogsdagboek van baron Albert van Caloen is provided by KW.be.
