In Lichtervelde is zondagnacht oud-wielrenner Gilbert Desmet op 93-jarige leeftijd overleden. Smetje was de oudste nog in leven zijnde Belgische geletruidrager. Naast zijn twaalf dagen in het geel won hij meer dan honderd koersen, waaronder Parijs-Tours en de Waalse Pijl. Een portret van een skone mens.
“Gilbert was heel warme, joviale en rustige mens.” Aan het woord is Patrick Cornillie. Hij schreef in 2004 Smetje van Lichtervelde, de biografie van Gilbert Desmet, en kent de carrière van én de mens achter Desmet dus als de beste. Desmet was een graag gezien figuur in Lichtervelde. Niet toevallig werd de oud-wielrenner in 2021 tot ereburger benoemd van de gemeente en werd zijn naam aan het Lichterveldse sportcomplex gegeven. “Op de fiets was Gilbert een strijder, een vechter. Maar eenmaal buiten de competitie was hij echt een skone mens”, aldus Cornillie.
“Gilbert was als renner een allrounder en als mens warm en joviaal” Patrick Cornillie
Hij was ook een sportman pur sang. Een begenadigd wielrenner met een palmares waar menig renners jaloers op zouden zijn. In zijn carrière behaalde Desmet maar liefst 101 overwinningen. Van etappes in Parijs-Nice en de Ronde van Zwitserland, over Kuurne-Brussel-Kuurne en Parijs-Tours, tot een rit in de Vuelta en de Waalse Pijl. “Gilbert was een allrounder. Hij kon tijdrijden, hij had een sterk eindschot en hij stond ook bergop zeker zijn mannetje”, omschrijft Cornillie zijn dorpsgenoot.
Slechte yoghurt
Ondanks de vele knappe overwinningen, staat Desmet toch vooral dankzij zijn twaalf dagen in de gele trui in het collectieve geheugen gegrift. Zo droeg hij tijdens de Tour de France van 1963 maar liefst tien etappes lang de gele leiderstrui. Iets wat hij zeven jaar eerder, in de Tour van 1956, bij zijn tourdebuut, ook al eens twee ritten had mogen doen. Dichter bij een podiumplaats in de Tour zal hij echter nooit komen dan in die vermaarde Tour van ‘63.
(lees verder onder de foto)
Gilbert Desmet werd 93 jaar. © Kurt Desplenter Foto Kurt
In de zesde rit veroverde Desmet namelijk het geel in de tijdrit om die trui pas in de zestiende rit terug af te geven aan Federico Bahamontes. Jacques Anquetil zou die Tour uiteindelijk winnen. En Desmet? Die moet een dag nadat hij zijn gele trui verliest opgeven met een voedselvergiftiging. Iets wat jaren later nog steeds voor zure oprispingen zorgde bij Desmet. “Het is beter dat ik er niet te veel aan denk. Ik reed zo goed…”, vertelde hij nadien in verschillende interviews. De boosdoener was naar alle waarschijnlijkheid de yoghurt die de renners in een oubollig hotel in de buurt van Grenoble hadden gekregen. “We zaten in een triestig cafeetje waar ze aan het drinken en aan het roken waren. Daar hebben we dan yoghurt gekregen die ongetwijfeld al even over tijd was. Het schimmelhaar heeft er wellicht centimeters dik op gestaan”, aldus Desmet.
“Die opgave door bedorven yoghurt heeft me een fortuin gekost” – Gilbert Desmet
De volgende dag moest samen met Desmet zowat zijn hele ploeg ziek opgeven. Op Benoni Beheyt na, de enige die niet van de yoghurt had gegeten. Voor Desmet ging dé kans op een podiumplek in de Tour zo in rook op. “Achteraf beweerde Gilbert wel altijd dat hij de Tour niet gewonnen zou hebben. Daarvoor was Anquetil te sterk”, vertelt Cornillie. “Al was hij er wel heilig van overtuigd dat hij tweede had kunnen worden.” Niet voor niets noemde Desmet die tiende juli nadien ‘de zwartste dag uit mijn loopbaan’. “Die opgave heeft mij een fortuin gekost.”
Geen beste vrienden met Van Looy
Toch was Desmet ook niet meteen vies van een polemiek. Zo kon hij het bijvoorbeeld niet zo goed vinden met de toenmalige publiekslievling Rik Van Looy. Het gevolg van incidenten tijdens de Ronde van Vlaanderen en het wereldkampioenschap in Ronse. Op dat WK zou hij de spurt voor Van Looy naar verluidt te vroeg aangetrokken hebben waardoor die zich zou hebben opgeblazen. Beheyt – die later trouwde met de nicht van Desmet – kroonde zich zo uiteindelijk tot wereldkampioen.
“Rik Van Looy heeft me in 1959 zo de Ronde van Vlaanderen doen verliezen” – Gilbert Desmet
Cornillie nuanceert dat verhaal evenwel. “Daar is veel over gezegd en geschreven, maar als je de beelden bekijkt moet je concluderen dat Van Looy gewoon piepedood zat. Gilbert beweerde trouwens altijd dat hij toen zelf wereldkampioen had kunnen worden. Hij trok op een bepaald moment in de aanval met Anquetil, maar werkte niet mee omdat hij in dienst reed van Van Looy. Had Gilbert dus echt gewild, had hij dan wel doorgereden. Maar het klopt anderzijds ook wel dat hij soms moeite had om zich in die knechtenrol te schikken omdat hij voelde dat er meer in zat.”
Iets wat Desmet later ook bevestigde. “Wij werden beschouwd als boerkes uit West-Vlaanderen en moesten vaak onze kansen opofferen voor de kopmannen. Rik Van Looy heeft me in 1959 zo de Ronde van Vlaanderen doen verliezen.” In die Ronde zou Van Looy een renner van een andere ploeg betaald hebben om het gat met zijn toenmalige ploegmaat dicht te rijden.
Van de sokken gereden
Ook met Karel Van Wijnendaele, de stichter van Sportwereld, de sportkatern van het Nieuwsblad, en de stamvader van de Ronde van Vlaanderen, boterde het niet altijd. “Als iemand mijn carrière heeft dwarsgezeten, was hij het wel”, liet Desmet zich weleens ontvallen. Van Wijnendaele was in die periode zowat almachtig in de koers. In die mate zelfs dat hij ploegleider Sylvère Maes in de Tour van 1956 zou hebben opgedragen om de gele trui van Desmet niet te verdedigen.
(lees verder onder de foto)
Ook twee jaar later zou hij Desmet stokken in de wielen steken. Desmet heeft in die Tour een knechtenrol, maar staat na een tijdrit op de Ventoux nog steeds vierde. “Maar Van Wijnendaele was daar woedend voor”, verklaarde Desmet achteraf. “Hij riep toen zolang ik leef gaat Desmet nooit meer mee naar de Tour.” Nadien werd Desmet naar eigen zeggen dan ook nog eens van de sokken gereden door zijn eigen volgwagen. Wat er ook van zei: in de drie jaar die volgden mocht Desmet geen enkele keer naar de Tour. “Van Wijnendaele heeft mij mijn schoonste jaren afgepakt”, zou hij daar nadien over zeggen.
Het weerhield Desmet er niet van om toch een mooi palmares uit te bouwen. Zijn persoonlijk hoogtepunt? Zijn dagen in het geel en zijn overwinning in de Waalse Pijl. “De Waalse Pijl is een zware koers en in het groepje waarin ik naar de meet reed was iedereen moe, behalve ik. Echt moeilijk was het uiteindelijk niet om die wedstrijd te winnen”, vertelde hij later. “Maar in het geel was het echt elke dag feest. Dat waren de mooiste dagen van mijn carrière. Ik moest de hele tijd interviews geven, maar sprak geen woord Frans.” Al was hij ook zelfkritisch. Zo vond hij dat hij achteraf gezien niet alles uit zijn carrière had gehaald. “Ik heb niet altijd zo verstandig getraind.”
“Als iemand mijn carrière heeft dwarsgezeten, was het wel Karel Van Wijnendaele” – Gilbert Desmet
In 1967 moest Desmet door een pijnlijke knie, als gevolg van een barstje in de knieschijf, evenwel een punt zetten achter zijn carrière. Te vroeg, vond Desmet zelf. “Anders had ik zeker tot mijn veertigste gekoerst. Zijn laatste koers was een rit in de Ronde van Spanje. “Ik was de dag ervoor zwaar gevallen. Mijn oog zat dubbeldik en heb de dag nadien dan na tachtig kilometer opgegeven.” Het zou zijn laatste koers blijken.
Blijven sporten
Niet dat hij zich nadien ging vervelen. Zo baatte hij samen met zijn vrouw 31 jaar lang Café Parijs-Tours uit in Lichtervelde en bleef hij ook na zijn rennerscarrière onverminderd verder sporten. Op zijn 52ste liep hij bijvoorbeeld nog een marathon in 2u48 en als 75-jarige ging hij nog regelmatig tien kilometer lopen.
(lees verder onder de foto)
Desmet bij zijn zege in Parijs-Tours in 1958. Later zou hij 31 jaar lang met zijn vrouw Café Parijs-Tours uitbaten in Lichtervelde. © gf
“Tot zijn 90ste ging hij zelfs nog dagelijks fietsen. Tot hij ondervond dat het verkeer te gevaarlijk werd”, vult Cornillie aan. “Dan is hij overgeschakeld op wandelen. Dagelijks een kilometer of tien. Fysiek was Gilbert enorm sterk. Tot hij het afgelopen jaar wat is beginnen aftakelen.”
Zondagnacht is Desmet uiteindelijk overleden. Hij werd 93 jaar. Toch zal hij voor altijd verder leven in de West-Vlaamse wielergeschiedenis.
The post “Op de fiets een strijder, ernaast een schone mens”: portret van overleden voormalig geletruidrager Gilbert Desmet (93) is provided by KW.be.
