Dat Brugge tjokvol historische panden staat, is een open deur intrappen. Maar onderzoekers van het agentschap Onroerend Erfgoed konden onlangs een historisch herenhuis identificeren als het oudste bewaarde huis van Vlaanderen, met een geschiedenis die tot de dertiende eeuw teruggaat. Vandaag herbergt het pand een horecazaak… en een populair foltermuseum. Gluur mee binnen in een plek waar de muren geen uren of jaren, maar eeuwen kunnen vertellen.
Wie door de Wollestraat in hartje Brugge stapt, loopt zo voorbij het oudste bewaarde stenen huis van Vlaanderen. Een statige, maar recent gerenoveerde gevel verraadt in geen lichtjaren dat de geschiedenis van De Oude Steen, zoals het pand officieel heet, teruggaat tot de dertiende eeuw.
Rond 1350 dook het huis voor het eerst op in een renteboek, toen nog onder de naam Het Grote Steen, maar eigenaar Dirk Van Den Bossche (67) uit Sijsele is er zeker van dat de keldermuren nog een stuk ouder zijn.
“Ik heb het pand in 1992 gekocht van mijn schoonmoeder, Monique Van Waefelghem”, zegt hij. “Haar familie had het gebouw liefst twee eeuwen in eigendom en Monique werd hier zelfs geboren.”
Gevangenis
In de middeleeuwen moet De Oude Steen dienst gedaan hebben als gevangenis. “Het allereerste centrum van Brugge bevond zich aan de Dyver en Kraanrei, die pal achter het gebouw stromen. In de elfde of twaalfde eeuw was dit een gevangenis, daar ben ik rotsvast van overtuigd.”
De voorgevel in de Wollestraat doet allesbehalve vermoeden dat hier het oudste huis van Vlaanderen staat. © Davy Coghe
“Toen ik het pand midden jaren negentig grondig renoveerde, ontdekten archeologen hier veldstenen muren, een grijsgroene zandsteen die voor het gebruik van bakstenen erg populair was. En die dateren van rond 1200. Bijna negenhonderd jaar geleden, dus.”
900 jaar oude draagbalken
De Oude Steen heeft vandaag een voorgevel uit 1880 en bovengrondse verdiepingen die uit de zeventiende eeuw dateren. Maar de kelder is dus een pak ouder.
Onderzoekers van de dienst Onroerend Erfgoed namen stalen van de houten balken en kwamen tot de conclusie dat die dateren uit de periode 1170 tot 1205. Via zogenaamd dendrochronologisch onderzoek (jaarringonderzoek, red.) werd aangetoond dat de balken bijna negenhonderd jaar oud zijn.
Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Mathias Diependaele (N-VA) hecht veel belang aan deze ontdekking. “Dit is een nieuw ijkpunt om de leeftijd van oude woningen in kaart te brengen. De gebruikte materialen vertellen ons veel over het verhaal van Vlaanderen. Zo onsluieren we opnieuw een deeltje van onze geschiedenis.”
In de kelder zijn nog enkele van de anderhalve meter dikke muren in perfecte staat bewaard. “Compleet met nissen en, volgens mij, schietgaten. Er staat nergens vermeld dat hier ooit een soort burcht stond, maar ik ben er quasi zeker van dat dit op een gegeven moment in de geschiedenis een een strategisch verdedigingspunt was. Via de waterloop achteraan het gebouw kwamen tijdens de middeleeuwen immers alle goederen Brugge binnen, op weg naar de Waterhalle.”
Foltertuigen
Doorheen de eeuwen belandde De Oude Steen in stadsbezit. Er wordt verondersteld dat het Brugse bestuur het gebouw eind vijftiende eeuw als openbare verkoophal gebruikt, aangezien het aan het Wolhuis, een stapelhuis voor wol, paalde.
Een halve eeuw later wisselde het pand opnieuw enkele keren van eigenaar en deed het onder andere dienst als school, textielhuis en lakenververij. In 1820 kreeg timmerman en meubelmaker Pieter Van Waefelghem de eigendomsakte in handen en deed het een goeie 170 jaar dienst als meubelzaak.
Tal van foltertuigen sieren nu de middeleeuwse kelderverdieping. © Davy Coghe
Nu herbergt het historische gebouw een handelspand, de horecazaak House of Waffles en het Torture Museum. Sinds 2015 kan je de keldertrappen afdalen en je vergapen aan een tachtigtal foltertuigen die door de eeuwen heen gebruikt werden. “Ruim de helft daarvan is origineel”, glundert Dirk.
“En wie weet werden sommige van de getoonde technieken zelfs in deze ruimte toegepast. Mochten de oude muren kunnen spreken, ze hebben een mensenleven nodig om alles te vertellen.”
Dat hij nu eigenaar is van het oudste huis van Vlaanderen, stemt Dirk Van Den Bossche trots. “Ik vind het een eer, ja. Ik ben van plan om een officieel bordje aan de gevel te hangen, want de geschiedenis van onze mooie stad begint als het ware tussen deze keldermuren. Een stukje erfgoed om te koesteren.”
Een originele nis uit een van de muren die van de twaalfde eeuw dateert. © Davy Coghe © Davy CogheDe draagbalken die onderzocht werden en zo aantoonden dat De Oude Steen het oudste huis van Vlaanderen is. © Davy Coghe © Davy Coghe © Davy Coghe © Davy Coghe © Davy CogheEen schaammasker dat volgens Dirk Van Den Bossche weleens van de Tower of London afkomstig kan zijn. © Davy CogheHet Huis De Oude Steen paalt achteraan aan de historische Kraanrei. © Davy Coghe
The post “Ik hang zéker een bordje aan de gevel”: het oudste huis van Vlaanderen staat in Brugge en is nu… een foltermuseum is provided by KW.be.
